مقاله استخراج شاخصه های «نظریه» در اقتصاد متعارف و ارزیابی این شاخصه ها مبتنی بر آراء شهید سید محمدباقر صدر از نوشته های دکتر محمد نعمتی:
یک بحث قدیمی و تکراری دوباره در فضای رسانه ای شکل گرفت و آن بحث این است که آیا علوم اجتماعی و اقتصاد اسلامی داریم یا نه ؟ البته ما در دانشگاه و حوزه از این مباحثات استقبال می کنیم و از طرح این مباحث در جای خود استقبال می کنیم و البته کم و بیش در کنار درس بحث‌های خودمان همواره به این سوال پرداخته و پاسخ خود را داده‌ایم. انچه موجب تاسف هست شیطنت‌های رسانه‌ای هست که به دنبال حقیقت نیستند بلکه به خاطر دلدادگی و سر سپردگی به یکی از فرقه‌ها و مذاهب پلاسیده‌سرمایه‌داری، هراز چندگاهی یک طرفه علوم اجتماعی اسلامی را به تمسخر می گیرند و جای تأسف بیشتر می‌شود وقتی که افرادی روحانی ملعبه این شیطنت قرار می‌گیرند.
با این حال توضیحی کوتاه ارائه می‌نمایم و تفصیل بحث را به کلاس‌ها و سایر گفتگوها و نوشتجات قبلی‌ام ارجاع می‌دهم و آمادگی خود را را برای گفتگوهای بیشتر حضوری با علاقه‌مندان این عرصه در دانشگاه یا هر مرکز علمی دیگر اعلام می‌نمایم.
مقاله جدید دکتر نعمتی با عنوان"«فقه تعاملات اجتماعی»* یا نگاهی دیگر به هدف، روش و گستره موضوعی دانش اقتصاد" منتشر شد.
تعاملات شکل گرفته بین انسان‌های یک جامعه، «واقعیت زندگی اجتماعی» هر جامعهای را شکل میدهد. پُر پیداست که اندیشه عالمان اجتماعی به نوعی هم بر شکلگیری شیوه خاصی از تعاملات اثرگذار بوده و هم از آن تأثیر میپذیرد؛ اما نکته مهم، تلاش هر عالم اجتماعی در ارائه یک زندگی به سامان، معطوف به بهبود حیات اجتماعی و پیشرفت اقتصادی مردمان خود از دیدگاه مختار خویش است. البته آنچه مسلّم است، تفاوت نگاه عالمان در تفسیر «بهبود»، «پیشرفت» و یا «جامعه به سامان» است؛ تفاوتی که عمدتاً ریشه در پیش‌فرض‌های فلسفی (معارف درجه دو) آن‌ها دارد. در این مقاله قصد داریم بدون تمسّک به پیش‌فرض‌های فلسفی، با ارائه تعبیری از دانش اقتصاد، بحث از علم اقتصادِ غیرموصوف را منتفی ساخته و مسیر جدیدی برای علاقه‌مندان دانش اقتصاد اسلامی بگشاییم.
در این نوشتار دانش اقتصاد اسلامی با نام فقه تعاملات اجتماعی خوانده می‌شود؛ دانشی معطوف به طراحی و ارائه سازوکارهای بهره‌مندی عادلانه جامعه از مواهب و خیرات. هر مکتب اجتماعی ـ اقتصادی، سازوکار خاصی را در مواجهه افراد با مسئله استخراج، بهره‌برداری، تولید، خلق، توزیع، و مصرفِ هر موهبت موجود در اجتماع پیشنهاد میدهد؛ سازوکاری که دربردارنده بستههای حقوقی مختلف مربوط به آن موهبت خاص خواهد بود. فقه تعاملات اجتماعی، با تعریف و تحدید حقوق مالکیت متخذ از دین در بهره‌مندی از هر موهبت، به ارائه سازوکارهای متّصف به صفت اسلامی خواهد پرداخت. «فقه تعاملات اجتماعی» به نوعی بازگوکننده نگاهی متفاوت به هدف، گستره موضوعی و روش علوم اجتماعی اسلامی از جمله اقتصاد اسلامی در ساخت اجتماع است.
برای دانلود از اینجا اقدام کنید.
۱۹
مهر