جلسه عدالت و عقلانیت؛ ایده عدالت رالز و نقدی بر آن
اینجا را ببینید
مهمترین چالش پیش روی جمهوری اسلامی: فقدان نظام اموزشی و پژوهشی مختص به خود
نوشته شده در تیرماه ۱۳۹۷
مقاله استخراج شاخصه های «نظریه» در اقتصاد متعارف و ارزیابی این شاخصه ها مبتنی بر آراء شهید سید محمدباقر صدر از نوشته های دکتر محمد نعمتی:
یک بحث قدیمی و تکراری دوباره در فضای رسانه ای شکل گرفت و آن بحث این است که آیا علوم اجتماعی و اقتصاد اسلامی داریم یا نه ؟ البته ما در دانشگاه و حوزه از این مباحثات استقبال می کنیم و از طرح این مباحث در جای خود استقبال می کنیم و البته کم و بیش در کنار درس بحثهای خودمان همواره به این سوال پرداخته و پاسخ خود را دادهایم. انچه موجب تاسف هست شیطنتهای رسانهای هست که به دنبال حقیقت نیستند بلکه به خاطر دلدادگی و سر سپردگی به یکی از فرقهها و مذاهب پلاسیدهسرمایهداری، هراز چندگاهی یک طرفه علوم اجتماعی اسلامی را به تمسخر می گیرند و جای تأسف بیشتر میشود وقتی که افرادی روحانی ملعبه این شیطنت قرار میگیرند.
با این حال توضیحی کوتاه ارائه مینمایم و تفصیل بحث را به کلاسها و سایر گفتگوها و نوشتجات قبلیام ارجاع میدهم و آمادگی خود را را برای گفتگوهای بیشتر حضوری با علاقهمندان این عرصه در دانشگاه یا هر مرکز علمی دیگر اعلام مینمایم.
مقاله جدید دکتر نعمتی با عنوان"«فقه تعاملات اجتماعی»* یا نگاهی دیگر به هدف، روش و گستره موضوعی دانش اقتصاد" منتشر شد.
تعاملات شکل گرفته بین انسانهای یک جامعه، «واقعیت زندگی اجتماعی» هر جامعهای را شکل میدهد. پُر پیداست که اندیشه عالمان اجتماعی به نوعی هم بر شکلگیری شیوه خاصی از تعاملات اثرگذار بوده و هم از آن تأثیر میپذیرد؛ اما نکته مهم، تلاش هر عالم اجتماعی در ارائه یک زندگی به سامان، معطوف به بهبود حیات اجتماعی و پیشرفت اقتصادی مردمان خود از دیدگاه مختار خویش است. البته آنچه مسلّم است، تفاوت نگاه عالمان در تفسیر «بهبود»، «پیشرفت» و یا «جامعه به سامان» است؛ تفاوتی که عمدتاً ریشه در پیشفرضهای فلسفی (معارف درجه دو) آنها دارد. در این مقاله قصد داریم بدون تمسّک به پیشفرضهای فلسفی، با ارائه تعبیری از دانش اقتصاد، بحث از علم اقتصادِ غیرموصوف را منتفی ساخته و مسیر جدیدی برای علاقهمندان دانش اقتصاد اسلامی بگشاییم.
در این نوشتار دانش اقتصاد اسلامی با نام فقه تعاملات اجتماعی خوانده میشود؛ دانشی معطوف به طراحی و ارائه سازوکارهای بهرهمندی عادلانه جامعه از مواهب و خیرات. هر مکتب اجتماعی ـ اقتصادی، سازوکار خاصی را در مواجهه افراد با مسئله استخراج، بهرهبرداری، تولید، خلق، توزیع، و مصرفِ هر موهبت موجود در اجتماع پیشنهاد میدهد؛ سازوکاری که دربردارنده بستههای حقوقی مختلف مربوط به آن موهبت خاص خواهد بود. فقه تعاملات اجتماعی، با تعریف و تحدید حقوق مالکیت متخذ از دین در بهرهمندی از هر موهبت، به ارائه سازوکارهای متّصف به صفت اسلامی خواهد پرداخت. «فقه تعاملات اجتماعی» به نوعی بازگوکننده نگاهی متفاوت به هدف، گستره موضوعی و روش علوم اجتماعی اسلامی از جمله اقتصاد اسلامی در ساخت اجتماع است.
برای دانلود از اینجا اقدام کنید.
برای دیدن دروس کلاس ها روی لینک آن کلیک کرده و به صورت میهمان وارد شوید.
درس علوم انسانی اسلامی. از اینجا
درس تاریخ عقاید اقت
انفال از دوره قراردادهای خامفروشی قاجار تا انقلاب اسلامی: حکمرانی انفال در گام دوم انقلاب
محمد نعمتی
سحرگاه 7 مهر 98
خام فروشی نفت، وابستگی به درآمدهای آن و اثار و تبعات منفی بر ساختار اقتصادی و سیاسی کشور طی سالهای گذشته مورد توجه برخی از اندیشمندان علوم اجتماعی و اقتصادی قرار گرفته است. این دغدغه و نگرانیها خود را در قالب برخی از سیاستهای کلی نظام در تدوین برنامههای توسعه و یا سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی نشان داده است. علیرغم این تلاشها میتوان ادعا کرد که طی چند دهه گذشته تغییراتی اساسی و بنادین در حکمرانی این بخش از نظام اقتصادی کشور روی نداده و بر مسیری قرار دارد که با منافع ملی سازگاری ندارد، غیر اسلامی و ضد اقتصاد مقاومتی هست.
دکتر محمد نعمتی در مجله تصویری زاویه:«ایده نهاد علم برای کاهش نابرابری در جامعه ایران»
:o: تبعیض در هر ایدئولوژی و مکتبی متفاوت تعریف می شود. بعد از انقلاب توزیع بهتر و برخورداری بهتری از برخی نیازها اتفاق افتاده اما با نقطه مطلوب هنوز خیلی فاصله داریم. مسأله مهم این است که چه توجیهی وجود دارد که یک نفر در کپر زندگی می کند و از این بازی عقب افتاده است اما یک نفر دیگر چندین برابر برخوردار است؟ این بازی، حکمرانی اجتماعی است و کسانی بازی سازی می کنند. نوع سیاست حکمرانان است که شرایط را رقم می زند.
طبقه متوسط با این که برای زندگی خود این همه کار می کند اما احساس می کند دستی نامرئی دارد از سفره او بر می دارد. این یک نوع سرقت است. این مسأله به نظام های پولی و نظام های بهره برداری از منابع طبیعی مربوط است. فساد در اصطلاح حقوقی جرم است اما آیا سیاست های پولی ما و بهره برداری ما از منابع طبیعی در ۵۰ سال گذشته فاسد بوده است؟ نمی توانیم این را بگوییم بلکه این نظام با این که قانونی بوده خودش داشته فساد تولید می کرده است. عده ای بر سر سفره کارکنان و کسانی که در این کشور کار می کردند آمده اند.
دانش علوم اجتماعی برای حذف این اختلاف های تبعیض آمیز تلاش می کند. تا ما در دانشکده های مختلف برای راه حل های این تبعیض ها گفتگو نکنیم به گفتمان در جامعه تبدیل نمی شود. فضای سیاست گذاری ما غیر تخصصی است. باید قبول کنیم که علوم اجتماعی از فعالیت اجتماعی متفاوت است و تخصصی است. ما از منابع مان به اندازه کشورهای ابرقدرت مصرف می کنیم اما این استفاده به صورت تبعیض آمیز دارد انجام می شود.
چکیده:
توجه به عدالت و تلاش برای تحقق آن از جمله کارویژه های بنیادین نظام اسلامی است.بر این اساس، تعریف عدالت و نیز معیارهای عدالت در نظام نظری عملی برآمده از مبانی شناختی هنجاری دین اسلام، جایگاه برجسته ای می یابد.بررسی نهج البلاغه نشان می دهد که سه معیار تساوی در اصل دریافت حق، ایجاد فرصت برابر برای بالفعل کردن حقوق و فقرزدایی سه معیار و کلید اصلی در تشخیص فرآیند عادلانه در نظام اقتصادی اسلامی است.معیار سوم با توجه به رابطه اقتصاد و سازندگی اخلاقی جامعه و تاثیر اقتصاد در آن، تعیین می گردد.با توجه به نظریه های اقتصادی متعارف که مبدا محور، فرآیند محور و نتیجه محورند به نظر می رسد که از منظر علی(ع) می باید معیارهای عدالت در هر سه مرحله به صورت توامان مورد توجه قرار گیرد.در مرحله مبدا توجه به ایجاد فرصت برابر، در مرحله فرآیند توجه به شفافیت در قوانین، نگاه واقع بینانه در وضع قوانین و در مرحله نتیجه، ایجاد توازن از جمله مسائلی است که می باید مورد توجه قرار گیرد.تکافل اجتماعی و تامین اجتماعی نیز در همین راستا قابل توجه است.
:white_check_mark: در اولین نشست از سلسله نشست های جریان شناسی اقتصاد اسلامی که به همت حلقه اقتصاد اسلامی و انجمن علمی دانشجویی اقتصاد برگزار گردید؛ سخنران جلسه، آقای دکتر محمد نعمتی، عضو هیأت علمی دانشکده معارف اسلامی واقتصاد دانشگاه امام صادق(ع)، به ارائه نظرات خود پیرامون مسائل اقتصاد اسلامی پرداختند.